قديمي‌ترين قوم ايران چه کساني بودند

بخش پاياني
در شرق فلات ايران نيز تمدن‌ هاي پيشرفته و صنعتگري وجود داشتند، اما متأسفانه اطلاعات و شواهد کمي از آن‌ ها در دست است. تنها شهر سوخته و تمدن کشف‌ شده در جيرفت از اين نواحي به‌ دست‌ آمده‌ اند که در ادامه به معرفي آن‌ ها خواهيم پرداخت.
شهر سوخته، مهد اولين‌ ها در قلب سيستان و بلوچستان
شهر سوخته، که در نزديکي زابل امروزي در استان سيستان و بلوچستان قرار دارد، گنجينه‌ اي از اولين‌ هاي تاريخ بشريت است! بقاياي به‌ دست‌ آمده از اين تمدن کهن نشان مي‌ دهد که ساکنان آن در علوم و فنون مختلف به پيشرفت‌ هاي چشمگيري دست يافته بودند.
تصور کنيد، اولين چشم مصنوعي جهان از اين منطقه کشف شده است! علاوه بر اين، شواهدي مبني بر انجام اولين عمل جراحي جمجمه در دنيا نيز در شهر سوخته يافت شده است. جالب‌ تر اينکه، جام مشهوري که به جام شهر سوخته معروف است، به دليل نقاشي‌ هاي روي آن، اولين اثر انيميشن جهان به شمار مي‌ رود. از ديگر اولين‌ هايي که از اين شهر باستاني به‌ دست‌ آمده، مي‌ توان به اولين بازي‌ ها، اولين تاس‌ ها و اولين خط‌ کش اشاره کرد.در کتيبه‌ هاي بابلي، از شهر سوخته با نام ارته ياد شده است. با وجود تحقيقات فراوان، منشأ اصلي اين قوم همچنان نامشخص است و آن‌ ها را با عنوان قوم هيرمند مي‌ شناسند.
تمدن جيرفت، گنج پنهان در دشت هليل‌ رود
در ادامه‌ سفرمان به تاريخ کهن ايران، به تمدن شگفت‌ انگيز جيرفت در استان کرمان مي‌ رسيم. اين تمدن که کشف آن در منطقه‌ هليل‌ رود چندان دور نيست، قدمتي طولاني دارد و به حدود 3000 سال پيش از ميلاد باز مي‌ گردد. مردمان اين تمدن در دشت حاصل خيز هليل‌ رود سکونت داشتند.
آثار باستاني فراواني از اين قوم به‌ دست آمده که نشان‌ دهنده‌ رونق و شکوفايي آن‌ هاست. شواهد حاکي از آن است که ساکنان جيرفت روابط تجاري با مردمان شهر سوخته در زابل داشته‌ اند. اين گروه از ساکنان اوليه‌ ايران، داراي خطي ابتدايي بودند و آثار سنگي متنوعي، از جمله ظروف سنگي، از قلمرو آن‌ ها کشف شده است.جالب است بدانيد که برخي پژوهشگران معتقدند نام ارته که در کتيبه‌ هاي سومري آمده، به تمدن جيرفت اشاره دارد، نه به شهر سوخته!
آريايي ها
پس از جدا شدن آريايي‌ هاي ايراني از آريايي‌ هاي هندي، اعتقادات و فرهنگ آن‌ ها با توجه به جغرافيايي که وارد آن شدند، دستخوش تغييراتي شد. گات‌ ها، که بازتاب‌ دهنده‌ فرهنگ آريايي‌ ها در دوران زرتشت هستند، اعتقادات را بر پايه‌ دوگانگي سپنته مينو و انگره مينو بنا نهاده‌ اند که اهورامزدا در رأس آن‌ ها قرار دارد.
در گات‌ ها، زرتشت بر اهميت کشاورزي تأکيد دارد و آناهيتا به‌ عنوان عنصري سودمند در برابر اپوش يا همان ديو خشکسالي قرار گرفته است. اين تقابل، نشان‌ دهنده‌ نگاه آريايي‌ ها به طبيعت و نيروهاي آن است.در اواخر هزاره دوم و اوايل هزاره اول پيش از ميلاد، شاهد دگرگوني قابل توجهي در شيوه‌ هاي خاکسپاري مردگان در فلات ايران بوديم. اين تغيير، نشانه‌ اي روشن از ورود اقوام تازه‌ نفس به اين منطقه تلقي مي‌ شود. پيش از اين دوره، رسم بر اين بود که مردگان را همراه با اشياء و لوازم شخصي‌ شان در زير محل سکونت‌ شان به خاک مي‌ سپردند. نمونه‌ بارز اين سنت در تپه‌ سيلک مشاهده مي‌ شود.
تپه‌ سيلک، با شيوه‌ هاي نوين خاکسپاري خود، گواهي بر حضور اقوام تازه‌ وارد به فلات ايران است. گورهاي اين مجموعه، که به شکل حفره‌ هاي بيضي‌ شکل در دل خاک کنده‌ شده‌ اند، با گورهاي تپه‌ حسنلو که ديواره‌ هايشان با سنگ و خشت بنا شده، همخواني دارند. در اين آرمگاه‌ هاي جديد، مردگان را به پهلو مي‌ خواباندند، به‌ گونه‌ اي که صورتشان رو به طلوع خورشيد قرار مي‌ گرفت.اين گورها مملو از اشيايي چون زيورآلات، سپرهاي پيکاني، و سلاح‌ هاي آهني بودند که در کنار ظروف غذا براي سفر آخرت متوفي قرار داده مي‌ شدند.
اقوام آريايي در دسته‌ هاي گوناگون وارد ايران شدند و در سه ناحيه‌ مهم فلات ايران سکني گزيدند. دسته‌ اي که به پارت‌ ها مشهور شدند، در شمال شرق ايران، و گروهي ديگر به نام مادها در شمال غرب اين سرزمين مستقر گرديدند. سومين گروه، يعني پارس‌ ها، مسير جنوب ايران را در پيش گرفتند و در نهايت در منطقه‌ شوش اقامت گزيدند.بر اساس منابع تاريخي، اولين حکومت سازمان‌ يافته‌ مهاجران آريايي در ايران، توسط مادها پايه‌ گذاري شد. پايتخت اين سلسله، هگمتانه، که امروزه با نام همدان شناخته مي‌ شود، بود. سلسله‌ ماد با رهبري فردي به نام دياکو تأسيس شد؛ هرچند که چگونگي ظهور و تشکيل اين حکومت، خود داستاني پرکشش و نيازمند بررسي‌ هاي دقيق‌ تر است.گفته مي‌ شود که آريايي‌ ها، مردمي باستاني بودند که روزگاري در نواحي شمالي کره‌ زمين، در نزديکي قطب شمال، سکونت داشتند. اين اقوام، در طول تاريخ، در چند موج مهاجرتي، سرزمين‌ هاي جنوبي را در پيش گرفتند و به نقاط مختلف جهان پراکنده شدند.بخشي از اين مهاجران، که بعدها به هندوايراني معروف شدند، مسير خود را از آسياي مرکزي به سوي فلات ايران کج کردند. در اين سرزمين حاصل خيز، با مردمان بومي درآميختند و تمدن خود را با فرهنگ و سنت‌ هاي آنان پيوند زدند.
به گزارش عصرآذربايجان به نقل از عصرايران،آريايي‌ ها زباني مشترک و باورهايي ديرينه داشتند، اما با مهاجرت به مناطق مختلف، اين زبان و باورها نيز دستخوش تغيير شد. آن دسته از آريايي‌ ها که به ايران آمدند، زبان و فرهنگشان در متون مقدس اوستا بازتاب يافته و جاودانه شده است.