آيا وعده‌هاي دولت چهاردهم آبي براي درياچه اروميه مي‌شود
گروه گزارش: هم‌اکنون درياچه اروميه با داشتن کمتر از 40 ميليون مترمکعب در نگران‌کننده‌ترين وضعيت موجود قرار دارد و طرح‌هاي احيا نيز منوط به تأمين اعتبار از سوي دولت است.
پارک ملي درياچه اروميه به مساحت 5400 کيلومترمربع و با داشتن آب شور، بزرگترين درياچه ايران به شمار مي‌رود يا مي‌رفت، هم اکنون در بدترين وضعيت خشک شدن قرار دارد و عملاً اين تالاب بين‌المللي به صورت کامل خشک شده است.
تاکنون عوامل و علل متعدد از جمله خشکسالي، تبخير آب، توسعه بي رويه کشاورزي و استفاده نادرست از آب درياچه براي کشت محصولات زراعي پرآب بر براي خشک شدن درياچه اروميه عنوان مي‌شود اما مهمترين دليلي که اين عوامل را تشديد کرده نبود سياست‌هاي مديريتي درست و پايدار است.
تاکنون هيچکدام از وعده‌هاي دولت‌هاي گذشته در زمينه احياي درياچه اروميه جوابگو نبوده و دولت چهاردهم نيز با عدم تأمين اعتبار طرح‌هاي احياي آب پاکي را براي اندک اميد باقي مانده روي دست مردم منطقه ريخته است.
به گفته متخصصان هر چند کم آبي و کاهش بارش‌ها موجب بروز بحران خشکسالي در کشور و کاهش آب سدها و تالاب‌ها شده اما اين عامل تنها 20 تا 30 درصد در خشک شدن اين تالاب بين‌المللي تأثيرگذار است و مهمترين عامل توسعه نامتوازن و مصرف بي رويه آب در بخش کشاورزي از اصلي ترين عوامل بروز بحران خشک شدن درياچه اروميه شده است.
بخش کشاورزي با 92 درصد، بزرگترين مصرف کننده آب به شمار مي‌رود و بيش از 80 درصد منابع آب هم به دليل استفاده نکردن از تکنولوژي‌هاي پيشرفته آبياري و رعايت نکردن الگوي کشت صحيح در مناطق مختلف، در اين بخش به هدر مي‌رود.
از دهه 80 تاکنون سطح زير کشت کشاورزي چندين برابر ظرفيت منابع آبي منطقه و حوضه آبريز درياچه اروميه افزايش يافته و اين موضوع مصرف آب را افزايش داده است، در بسياري از مناطق آذربايجان غربي همچنان کشاورزان از شيوه‌هاي سنتي براي کشت و آبياري محصول استفاده مي‌کنند و اين روش‌ها بيشترين سهم مصرفي آب را به دنبال دارد.
حق آبه درياچه اروميه سال گذشته تخصيص نيافت
مدير دفتر برنامه‌ريزي و تلفيق ستاد احياي درياچه اروميه در خصوص آخرين وضعيت درياچه با بحراني خواندن وضعيت موجود اين تالاب بين‌المللي گفت: هم اکنون بر اساس آخرين آمار آب منطقه‌اي درياچه اروميه کمتر از 40 ميليون مترمکعب آب دارد و سال گذشته حق‌آبه درياچه اروميه تخصيص نيافت.
سعيد عيسي پور حق‌آبه سالانه درياچه اروميه در کل حوضه را 3/2 ميليارد مترمکعب عنوان کرد و گفت: سال گذشته تنها 10 درصد شامل 470 ميليون مترمکعب توسط وزارت نيرو حق‌آبه درياچه اروميه تخصيص يافت که رقمي بسيار ناچيز و تأثيرگذار در وضعيت فعلي بحراني درياچه است.وي وضعيت فعلي درياچه اروميه و بحران‌هاي ناشي از عواقب خشک شدن آن را مورد تاکيد قرار داد و گفت: در حال حاضر کم بارشي و کاهش بارش‌ها تنها 20 تا 30 درصد در به وجود آمدن شرايط فعلي درياچه اروميه تأثيرگذار است و مهمترين دليل خشک شدن درياچه اروميه مصرف حق آبه آن در ساير بخش‌ها به خصوصي کشاورزي است.
عيسي پور با بيان اينکه حوضه درياچه اروميه يک حوضه بسته است اگر بارشي هم اتفاق بيافتد منابع آبي را درست مديريت و مصرف نکنيم بازهم درياچه اروميه به وضع موجود دچار مي‌شود، گفت: هم اکنون 100 سد بزرگ و کوچک در حوضه آبريز درياچه اروميه وجود دارد و عملاً آبي براي درياچه اروميه نمي‌ماند.
مدير دفتر برنامه‌ريزي و تلفيق ستاد احياي درياچه اروميه در خصوص اينکه اميدي به احياي درياچه اروميه وجود دارد يا نه، گفت: اميد هميشه براي احياي درياچه اروميه وجود دارد و با توجه به تبعات منفي خشک شدن آن چاره‌اي جز احيا نداريم اما با اقدامات انجام شده نمي‌توان اميدوار بود بايد طرح‌هاي مصوب در ستاد احيا وارد فاز عملياتي شود.
توسعه غلط و ناپايدار بخش کشاورزي عامل خشک شدن درياچه اروميه
عيسي پور با اشاره به ظرفيت و منابع آبي محدود حوضه آبريز درياچه اروميه گفت: متخصصان از دهه‌هاي پيش حتي قبل از انقلاب نسبت به توسعه بي رويه، غلط و ناپايدار بخش کشاورزي در اين حوضه هشدار داده بودند اما اراضي کشاورزي همچنان به صورت بي رويه توسعه يافته است.
وي با بيان اينکه اراضي کشاورزي در دهه‌هاي گذشته در اين حوضه 250 هزار هکتار بود ولي امروز به بيش از 800 هزار هکتار رسيده است، گفت: هر هکتار اراضي کشاورزي 8 تا 10 هزار مترمکعب آب مصرف مي‌کند اگر اين آمار را در ميزان اراضي ضرب کنيم به خوبي رقم آب مورد نياز به دست مي‌آيد که با توجه به منابع آبي بسيار زياد است.عيسي پور با بيان اينکه تمام آب تجديدپذير اين حوضه در بخش کشاورزي مصرف مي‌شود، خاطرنشان کرد: اين در حالي است که ظرفيت و پتانسيل توليد آب کم است و در سال‌هاي اخير نيز کم بارشي به اين بحران دامن زده است و عملاً در سال‌هاي اخير آبي وارد درياچه اروميه نشده است.
وي شرط احياي درياچه اروميه را تلاش دولت با همراهي و مشارکت مردم دانست و گفت: بدون همراهي و مشارکت مردم به خصوص کشاورزان نمي‌توان به احياي درياچه اروميه اميدوار بود هر چند فرايند سختي به همراه هزينه زياد پيش روي دولت قرار دارد.
شناسايي 83 هزار چاه مجاز و غيرمجاز در حوضه درياچه اروميه
مدير دفتر برنامه‌ريزي و تلفيق ستاد احياي درياچه اروميه در ادامه با اشاره به شناسايي 83 هزار حلقه چاه مجاز و غيرمجاز در حوضه درياچه اروميه گفت: اين آمارهاي رسمي وزارت نيرو است در حالي که آمار بيش از اين تعداد است و متأسفانه حفر اين چاه‌ها موجب کم شدن آب در سفره‌هاي زيرزميني شده است.
وي در خصوص اقدامات کارگروه ملي نجات درياچه اروميه گفت: بعد از انتخاب استاندار آذربايجان غربي به عنوان دبير اين کارگروه از بهمن ماه سال گذشته اقدامات زيادي از جمله تشکيل دفتر برنامه ريزي و تلفيق، استفاده از ظرفيت‌هاي علمي و دانشگاهي از جمله دانشگاه تبريز، اروميه و ساير دانشگاه‌هاي کشور و برخي طرح‌هاي اجرايي براي احياي درياچه اروميه انجام شد.عيسي پور با اشاره به تصويب طرح‌هايي براي احياي درياچه اروميه در کارگروه ملي نجات درياچه گفت: متأسفانه با وجود تصويب اين طرح‌ها و مصوب شدن بودجه آنها در سازمان برنامه و بودجه تاکنون دولت ريالي براي اين طرح‌ها اختصاص نداده است.مدير دفتر برنامه‌ريزي و تلفيق ستاد احياي درياچه اروميه لايروبي رودخانه‌هاي منتهي به درياچه، اتمام تصفيه خانه تبريز و خط انتقال پساب آن، آبياري نوين را از مهمترين طرح‌هاي مصوب اين کارگروه عنوان کرد و گفت: در صورت عدم تأمين اعتبار از سوي دولت نمي‌توان اين طرح‌ها را اجرا کرد و در نتيجه وضعيت فعلي درياچه اروميه نيز تشديد مي‌شود.
وي با اشاره به طرح آبياري تحت فشار در شبکه مهاباد، مياندوآب و بالو گفت: اين طرح‌ها به دليل عدم تأمين اعتبار که رقم ناچيزي است راکد مانده است هر چند در نامه‌اي به رئيس جمهور در خصوص تأمين اعتبار طرح‌هاي احياي درياچه اروميه تاکيد شده اما تاکنون ريالي پرداخت نشده است.
طوفان نمکي نه تنها مهاجرت بلکه تمدن منطقه را نابود مي‌کند
عيسي پور در ادامه با بيان اينکه با اتمام تصفيه خانه و خط انتقال 150ميليون مترمکعب پساب به سمت درياچه اروميه سرازير مي‌شود، گفت: اجراي طرح الگوي کشت، مديريت منابع آبي در بخش کشاورزي و اجراي طرح آبياري تحت فشار مي‌تواند 50تا 60درصد مصرف آب را کاهش دهد و بايد اين طرح‌ها اجرايي شوند.وي در خصوص تبعات منفي بحران خشک شدن درياچه اروميه گفت: اولين و مهمترين عامل بحراني خشک شدن درياچه اروميه طوفان‌هاي نمکي است که نه تنها در بعد محلي و ملي مردم منطقه را تهديد مي‌کند بلکه ابعاد آن فراملي بوده و مي‌تواند کشورهاي منطقه را نيز تحت تأثير قرار دهد. با وقوع طوفان‌هاي نمکي نه تنها شاهد مهاجرت اهالي منطقه بلکه نابودي تمدن نيز خواهيم بود.
مدير دفتر برنامه‌ريزي و تلفيق ستاد احياي درياچه اروميه در خصوص تثبيت نقاط بحراني طوفان‌هاي نمکي در درياچه اروميه گفت: در سال‌هاي اخير 20 تا 30 درصد اين نقاط شناسايي و تثبيت شده‌اند که شامل محيط‌هاي پيراموني هستند اما با توجه به وسعت بالاي درياچه اروميه سطح و عمق نمک آن بسياري از نقاط غيرقابل تثبيت هستند و راهي جز احيا در اين مناطق نداريم.
درياچه اروميه 6/5ميليارد تن رسوب نمک دارد
مديرکل حفاظت محيط زيست آذربايجان غربي نيز با بيان اينکه هم اکنون 6/5ميليارد تن رسوب نمک در درياچه اروميه داريم گفت: با ادامه روند فعلي خشک شدن درياچه اروميه، کانون‌هاي ريزگرد نمکي دوباره فعال شده که انتظار مي‌رود براي جلوگيري از افزايش ريزگردها درياچه آبگيري شود تا ديگر شاهد اين گرد و غبار و صدمات بيشتر به محيط زيست نباشيم.
حجت جباري با بيان اينکه در خصوص مهار کانون‌هاي بحراني طوفان‌هاي نمکي درياچه اروميه در سال‌هاي گذشته طرح‌هاي طرح قرق و حفاظت فيزيکي سواحل درياچه اروميه با هدف حفظ سواحل و عرصه‌هاي آسيب‌پذير و مستعد فرسايش و تسهيل رويش پوشش گياهي طبيعي در منطقه انجام شده است.
وي با بيان اينکه در زمينه اجراي اين طرح، از هرگونه تخريب و شخم غيرمجاز، برداشت مصالح، چراي دام و برداشت علوفه جلوگيري شده است و هم اکنون طرح‌هاي متعددي از سوي منابع طبيعي و آبخيزداري استان در دست اجراست.
جباري در خصوص برداشت نمک از درياچه اروميه گفت: پس از بررسي و پايش نسبت به صدور مجوز برداشت نمک اقدام مي‌شود، از سوي سازمان صنعت، معدن و تجارت استان استعلام‌هاي لازم به عمل مي‌آيد و سپس در قالب هر مجوز برداشت 20 هکتاري نمک از بستر درياچه اروميه صادر مي‌شود و امسال تاکنون 6 مجوز برداشت نمک از بستر درياچه اروميه صادر شده است.وي با بيان اينکه تاکنون در وسعت 530 هکتاري از درياچه اروميه مالچ پاشي و کاشت گونه‌هاي درختچه‌اي براي تثبيت مناطق بحراني طوفان‌هاي نمکي انجام شده است، گفت: از اين ميزان 50 هکتار مالچ پاشي و مابقي مربوط به کاشت گونه‌هاي درختچه‌اي بوده است اما با توجه به وضعيت درياچه اروميه اين روند بايد ادامه يابد.
وقت مرثيه خواندن براي درياچه نيست
عدم پرداخت ريالي از سوي دولت براي اجراي طرح‌هاي احيا از سوي عيسي پور در حالي مطرح مي‌شود که استاندار آذربايجان غربي اواخر هفته گذشته در آئين کلنگ زني يک طرح کشاورزي گفت: با توجه به پيگيري رئيس جمهور، از تمام ظرفيت‌ها و طرح‌هاي علمي براي احياي درياچه اروميه استفاده مي‌شود.رضا رحماني، با بيان اينکه وقت مرثيه خواندن براي درياچه نيست، اين زندگاني ما است و همه بايد به ميدان بيايند، اظهار کرد: رئيس‌جمهور شخصاً در اين قضيه پيگير بوده و گفته که از هر ظرفيتي که مي‌توانيد استفاده کنيد.وي با تاکيد بر اينکه هر طرح علمي که مورد تأييد باشد، تحت هر شرايطي انجام خواهد شد تا درياچه احيا شود، عنوان کرد: در جريان سفر اخير رئيس جمهور به استان تفاهم‌نامه‌هايي با سازمان فائو و دانشگاه‌هاي اروميه و تبريز منعقد شده و عمليات لايروبي رودخانه‌ها، اصلاح الگوي کشت، انسداد کانال‌ها و انهار براي جلوگيري از مصرف بي‌رويه آب و هدايت آب رودخانه‌ها به سمت درياچه در دستور کار قرار دارد.
به گزارش عصرآذربايجان به نقل از مهر،همچنين اول آبان ماه سال جاري در جريان سفر رئيس جمهور به آذربايجان غربي 7تفاهم نامه همکاري با هدف مديريت مصرف منابع آب براي احياي درياچه اروميه امضا شد.
اين هفت تفاهم نامه شامل راه اندازي مجتمع منسوجات با مشارکت طرف تجاري ترک، توسعه مبادلات مرزي و تجارت ديجيتال، احياي درياچه اروميه با مشارکت دانشگاه‌هاي اروميه و تبريز، طرح استفاده از دانش روز و هوش مصنوعي براي احياي درياچه اروميه و برنامه مديريت يکپارچه منابع آب در حوزه درياچه اروميه است.بايد منتظر ماند و ديد وعده‌هاي دولت چهاردهم آبي براي درياچه اروميه مي‌شود يا حرف‌ها در حد وعده باقي مانده و درياچه اروميه همچنان با شرايط بحراني به خاطر مي‌پيوندند يا نه؟
تاریخ: 1404/08/25 11:06 ق.ظ | دفعات بازدید: 1856