تپه تاريخي حسنلوي نقده و کشف بيش از چهارده هزار اثر باستاني

به گزارش عصرآذربايجان،شکل‏‌گيري تمدن‌ ها در اين دشت صراحتاً مديون رودخانه »گادارچايي«است. اما بقاي آنها بي ‌گمان در گرو تعامل با همسايگان خود بوده است.
يکي از درخشان ‏ترين تمدن‏ هاي اين دشت، تمدن ارزشمند حسنلو است که در 9 کيلومتري شمال‏شرقي شهرستان نقده بين دهکده‌هاي امين‌لو و حسنلو و 80 کيلومتري شهرستان اروميه ( مرکز استان آذربايجان غربي ) واقع شده است.
اين تمدن در دوران پيش از تاريخ شکل گرفته و اوج اقتدار خود را در دوران تاريخي طي کرده و متأسفانه در آتش خصم دشمنان خود سوخته و به تلي از خاکستر مبدل شده است.
محوطه‌ باستاني حسنلو شامل يک برجستگي مرکزي با ارتفاع 25 متر از زمين‌هاي اطراف و محدوده‌اي به عرض حدود 200 متر است که دورتادوراين محدوده را نيز تپه‌اي با گستردگي حداقل 600 متر در برگرفته است.
مجموع فعاليت‌ها و کاوش ‌هاي انجام ‏گرفته در دشت سولدوز آثار مهمي را از دوره‌ هاي مختلف آشکار کرده که همگي با اصول علمي طبقه‌بندي شده ‏اند و چند هزار سال از تاريخ فرهنگي جوامع انساني اين منطقه را در برمي‌گيرند.
محوطه باستاني حسنلو، ابتدا توسط يک هيئت تجاري ايراني در سال 1313 خورشيدي کاوش مي‏ شود و در سال 1315 خورشيدي سر اورل اشتاينسياح و باستان‏شناس انگليسي چندين گمانه در آن مي ‏زند و مقداري اشياء نيز به دست مي ‏آورد.
در سال 1326 شمسي کاوش تجاري ديگري از سوي فرهادي در محوطه انجام مي‏ گيرد که محمود راد بازرس فني اين حفاري بودند.
در سال 1328شمسي از سوي اداره کل باستان‏ شناسي، علي حاکمي به اتفاق آقاي محمود راد مأمور کاوش علمي در اين تپه باستاني مي‏ شوند. با اين حال، عمده حفاري‏ هاي علمي و دامنه‏ دار اين تپه بين سال‏هاي 1334 تا 1355 خورشيدي از سوي هيئتي آمريکايي به سرپرستي پرفسور رابرت هنري دايسون از دانشگاه پنسيلوانيا انجام شده است.
در سال‏هاي شروع حفاري، اين هيئت به منظور تعيين ارتفاع نهشته ‏هاي تشکيل‏ دهنده هر يک از لايه‏ هاي فرهنگي مربوط به سکونت‏هاي ادوار مختلف در حسنلو، اقدام به حفر گمانه‏اي در مرکز تپه و تقريباً در پست‌ترين قسمت تپه کرد.
اين گمانه در عمق 18 متري از سطح تپه در زمان اين حفاري به خاک بکر و آب رسيد. در اين گمانه 10 دوره (طبقه) استقراري شناسايي شد که معرّف استقرار و سکونت انسان از هزاره ششم قبل از ميلاد تا اوايل دوره اسلامي بر روي محوطه مذکور است. در اثر کاوش‏هاي صورت ‏گرفته، بيش از چهارده هزار اثر باستاني از حسنلو به دست آمده که مهم‌ترين آن‌ها جام زرين حسنلو است که اسرار تمدن فاخري را به جهان معرفي کرده است. لذا اين جام به‌مثابه شاهکار نبوغ خلاقانه بشر، گواه و شاهدي استثنايي بر تمدن بسيار عظيمي است که در دشت سولدوز شکل گرفته بوده است.
جام زرين حسنلو گنج بي بديلي است که حدود 3000 سال قدمت دارد. اين کشف در تاريخ باستان شناسي ايران و جهان يکي از مهمترين اکتشافات علمي و از نادرترين آثار تاريخي ، ديني و هنري دنياي باستان به شمار مي رود.
اين جام در حفاري هاي انجام گرفته توسط رابرت دايسون در تابستان سال (1958 1337 ) در آغوش سربازي که روي سينه بر زمين افتاده و به پشت او خنجري فرو رفته و از سوي ديگرش جام را شکافته بود، يافت شد.
جام مذکور در حدود 950 گرم وزن دارد و از طلا ساخته شده است و به شکل ساغري با ديواره هاي نسبتا زاويه دار است.
اين ظرف حدود 20 سانتيمتر ارتفاع و در قسمت لبه حدود 18 سانتيمتر قطر دارد. تزيينات سطح اين جام را که در دو رديف فوقاني و تحتاني اجرا شده اند.اين جام هم اينک در موزه ملي ايران نگهداري مي شود.