تکرار تراژدي مرگ معدنکاران

آن روز کاک »حسن فلاح«هم مانند بسياري از اهالي روستاي عبدالله آباد، که در چهار معدن فعال روستا، کار مي‌کنند، صبح زود از خواب برخاست و با دعاي خير پدر و مادرش که اکنون در بستر بيماري هستند، کوله‌ خود که حاوي نهار و لباس کار بود، برداشت و با بدرقه همسرش براي آخرين بار راهي معدن شد.خانواده پنج نفري کاک حسن، تنها يک نان آور دارد و نان سفره آنان با عرق جبين وي و کار سخت و طاقت فرسا در معدن تامين مي‌شود و از حدود 12 سال پيش تاکنون در معدن شماره چهار که در زمينه برداشت سنگ باريت فعال است، کار مي کند.
شب قبل بارش سنگين باران جاده دسترسي به معدن را گلي کرده بود و قرار بود بارش‌ها تداوم داشته باشد، به همين خاطر معدنکاران مجبور به پوشيدن لباس و کفش ويژه‌ روزهاي باراني بودند.کار در معادن باريت مانند معادن زغال‌سنگ در دل زمين است اما براي دسترسي به باريت تونل حفر نمي‌شود بلکه با ترانشه سازي و برداشت سنگ هاي باطله به دنبال رگه‌هاي باريت حفاري تداوم دارد که اين کار با دستگاه بيل مکانيکي انجام مي شود.
سر و صداي حفاري و کار ماشين آلات سنگين در معدن براي اهالي روستاي عبدالله آباد امري عادي است و در طول روز و حتي در تابستان تا نيمه شب ادامه دارد و اهالي به سبب اينکه تنها منبع درآمد و امرار معاش برخي از هم روستاييان است، شکايتي ندارند.عقربه‌هاي ساعت به 9 و 30 دقيقه نزديک شد، در معدن شماره چهار عبدالله آباد، ناگهان زمين از دست‌کار و نفوذ لايه هاي عميق به ناله درآمد و در فاصله بسيار کوتاهي بخش زيادي از سنگ و گل رس به سمت پايين حرکت کرد.در هنگام اين حرکت غيرمنتظره و کم سابقه سنگ و خاک، کاک حسن با لباس ساده کارگري در کنار بيل مکانيکي که مشغول جابجايي سنگ هاي باطله بود، ايستاده و شايد راننده دستگاه را همراهي مي کرد.اما کسي نمي دانست که اين آخرين لحظات زندگي يک کارگر معدن است و براي هميشه در همان محل کاري که سال‌ها منبع درآمد و امرار معاش خانواده وي بود، براي هميشه از معدن و کارش سخت و طاقت فرسايش خداحافظي مي کند.
خبر ريزش معدن شماره چهار در روستا پيچيد و هر کس با هر وسيله‌اي بود خود را به محل ريزش مي رساند، اما يافتن کارگران در زير بيش از 100 تُن سنگ و بيل مکانيکي که تنها بخشي از آن در زير اين لايه ها پيدا بود، در توان کسي نبود و به همين دليل از معادن همجوار درخواست کمک شد.خبر ريزش معدن به همه جا رسيد و حتي از شهر مهاباد و شهر گوکتپه نيروهاي آتش‌نشاني و امدادي خود را به معدن رساندند و کار جستجو را شروع کردند در اولين اقدام راننده بيل مکانيکي که در اتاقک دستگاه محبوس شده بود با همکاري مردم نجات پيدا کرد، اما هنوز خبري از کاک حسن نبود.
جستجو براي يافتن کاک حسن تنها کارگري که در هنگام ريزش در کنار بيل مکاني بود، در ميان لايه هاي سنگي تداوم داشت و هر چه زمان بيشتر سپري مي شد، شمار افرادي که براي کمک مي آمدن بيشتر و اميدها براي زنده پيدا کردن کاک حسن هم هر لحظه کمتر و کمتر مي شد.سرانجام پس از حدود سه ساعت تلاش، جنازه بي‌جان کاک حسن که در زير خاک و سنگ آرام گرفته بود، پيدا شد و اميدهاي کمي هم که احتمال زنده بودن کاک حسن را داشت به ياس تبديل و جنازه وي با شيون همسرش و زنان و دختران روستا به آمبولانس فوريت هاي پزشکي منتقل شد. سرپرست فرمانداري مهاباد گفت: بر اثر ريزش معدن باريت در روستاي عبدالله آباد اين شهرستان يک معدنکار جان خود را از دست داد و يک نفر ديگر مصدوم شد.
محمدصادق اميرعشايري افزود: با اعلام خبر ريزش اين معدن، نيروهاي امدادي جمعيت هلال احمر، آتش‌نشاني و فوريت‌هاي پزشکي به محل اعزام شدند و يک معدنکار را از زير آوار نجات دادند اما متاسفانه نفر دوم بر اثر شدت جراحت جان خود را از دست داده بود.وي افزود: علت اين حادثه و جزييات بيشتر آن توسط کارشناسان در دست بررسي است.
بارش‌ها گسل مخفي در معدن باريت عبدالله آباد ايجاد کرده بود
رييس اداره صنعت، معدن و تجارت مهاباد گفت: بارش هاي چند شب گذشته باعث ايجاد يک گسل مخفي در معدن باريت عبدالله آباد شده بود و پس از اينکه فعاليت دستگاه بيل مکانيکي در سمت راست اين معدن شروع شد، قسمت سمت چپ آن ريزش کرد و اين ريزش‌ها در طول چند روز پس از حادثه هم تداوم داشت.حامد رمضاني با بيان اينکه هم اکنون اين معدن تعطيل شده است افزود: در اين رانش 50 مترمکعب سنگ و گل به وزن بيش از 100 تُن به سمت پايين حرکت کرده بود، که منجر به فوت يک کارگر و مصدوم شدن راننده بيل مکانيکي شده بود.
وي اظهار کرد: پس از اين حادثه کارشناسان بازرسي معادن استان و نظام مهندسي معادن آذربايجان‌غربي هم از معدن باريت عبدالله آباد بازديد کردند و آنان نيز ريزش معدن را ناشي از گسل به وجود آمده، دانستند.وي اضافه کرد: طبق مقررات هنگام فعاليت بيل مکانيکي و ساير ادوات سنگين در شعاع پنج متري آن نبايد هيچ کارگري مشغول فعاليت باشد که در حادثه معدن عبدالله آباد کارگر در فاصله نزديک دستگاه قرار داشت.به گفته رمضاني در مهاباد 56 معدن ثبت شده است که از اين تعداد 47 واحد فعال و 9 واحد غير فعال است و در مجموع بيش از يک هزار نفر در معادن اين شهرستان فعاليت مي کنند و بيش از 15 ماده معدني از معادن مهاباد استخراج مي‌شود.وي افزود: از بين معادن مهاباد 14 معدن با ظرفيت اسمي استخراج 79 هزار تُن معدن سنگ باريت است و اين شهرستان در زمينه توليد و استخراج اين ماده معدني داراي جايگاه نخست در سطح آذربايجان غربي قرار دارد.
پيگيري حادثه ريزش معدن »باريت« از سوي وزارت کار
در پي حادثه ريزش »معدن باريت« در مهاباد، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي ضمن پيگيري‌هاي کارشناسي اوليه، توضيحاتي در اين خصوص ارائه کرد.در آيين‌نامه ايمني معادن در مواد 219، 220 و 235 در خصوص ضرورت اطمينان از ايمني ديواره‌هاي پر شيب و ريزشي در حفاري‌ها و معادن سطحي پيش‌بيني موارد ايمني تصريح شده است در اين رابطه بررسي اوليه نشان مي‌دهد، معدن مذکور داراي مسئول فني داراي پروانه فعاليت از سوي سازمان نظام مهندسي معدن استان بوده است.بنابر گزارش اوليه، به لحاظ فني وجود بارندگي و ورود آب به درزه و شکاف سنگ‌هاي ديواره‌هاي معادن مي‌تواند از جمله عوامل افزايش ناپايداري تلقي شود با اين حال تعيين اين موضوع که علت اصلي ريزش سنگ در معدن مذکور، آن عامل بوده يا عوامل ديگري در اين حادثه دخيل بوده، نيازمند بررسي شواهد ميداني است.
بررسي علت حادثه معدن باريت مهاباد در دستورکار دادگستري قرار گرفت
رييس کل دادگستري آذربايجان غربي با بيان اينکه بررسي علت ريزش معدن سنگ باريت مهاباد در دستور کار قرار گرفت، گفت: از فعاليت معادن فعال با نظارت بازرسان تا 48 ساعت جلوگيري شده است.ناصر عتباتي طي دستوري به رييس دادگستري مهاباد بررسي فوري و دقيق علت ريزش معدن سنگ باريت مهاباد و تعيين علت و عوامل دخيل در آن و تقصير احتمالي مسببان را صادر کرد.
وي افزود: پس از وصول گزارش حادثه، بنايي رئيس دادگستري مهاباد شخصا و در معيت نيروهاي انتظامي و نيز بازرس اداره کار از محل بازديد و حسب اعلام مامورين و اهالي محلي، پيکر بي جان کارگر متوفي، پس از حدود 2 ساعت از زير آوار خارج و برابر دستورات صادره، جهت معاينه جسد و صدور جواز دفن به پزشکي قانوني اعزام شد.وي اضافه کرد: علت حادثه حسب نظر بازرس اداره کار، نفوذ آب باران به سطوح فوقاني ديواره معدن و ريزش آن روي کارگر متوفي بوده است در حاليکه برابر مقررات ايمني معادن، فاصله بين نزول باران و فعاليت معدني بايد 24 ساعت باشد.رييس کل دادگستري آذربايجان غربي افزود: با وجود نزولات جوي شديد روز و شب حادثه، به لحاظ بي احتياطي سرپرست و کارفرماي معدن، کارگران از اول صبح در محل مشغول به کار شده و ساعت 9 و 30 دقيقه حادثه ريزش يکي از ديواره‌ها به وقوع پيوسته است.وي ادامه داد: همچنين اينکه ارتفاع ديواره از حد استاندارد بيشتر بوده و يکي از دلايل وقوع حادثه هم اين امر بوده است.
کلام آخر؛
به دليل سختي کار در معدن، مرگ کارگران معدن يا به قولي معدنچي‌ها، بسيار سخت و دردناک است و هر گاه حادثه‌اي براي معدنکاران روي مي دهد، افکار عمومي جامعه با خانواده‌هاي آنان ابراز همدردي مي کند.تراژدي مرگ کارگران معدن در کشورمان روند پرتکراري به خود گرفته و در تمامي حوادث پس از داغدار شدن خانواده و ابراز همدردي همگان، مسوولان به دنبال نواقص و بررسي علت و يا عوامل حادثه هستند، اما آيا ممکن نيست همين مسوولان قبل از بروز حوادث، با نظارت بر رعايت اصول ايمني و قوانين و مقررات موجود مانع بروز حوادث شوند.متوليان امر به جاي اينکه بعد از حادثه مرگ معدنکاران بازديد و بررسي علت آن را در معادن انجام دهند، قبل از آن بازديد مستمر و نظارت بر اجراي دقيق قانون و مقررات و همچنين آموزش ها کاربردي از وقوع حوادثي از اين دست جلوگيري کنند.ذکر اين نکته هم خالي از لطف نيست که پس از حادثه مرگ معدنکاران، مسوولاني که با ترک فعل و عدم نظارت دقيق موجب حادثه شدند مورد مواخذه قرار گيرند.
به گزارش عصرآذربايجان به نقل از ايرنا، در هفته‌ جاري، 2 حادث? معدن، باعث جان باختن کارگران شد. هفدهم فروردين ريزش سنگ در معدن »باريت« واقع در آذربايجان غربي جان کارگر 50 ساله را گرفت و روز بعد کارگراني که براي راه‌اندازي مجدد، بدون تجهيزات کافي وارد يک تونل در معدن »جواهر زغال« دامغان شده بودند، هرگز بازنگشتند. در اين حادثه هفت کارگر به دليل تجمع گاز متان و کمبود اکسيژن، جان خود را از دست دادند.باريت، که به طور علمي به آن باريم سولفات گفته مي‌شود، يک ماده معدني است که به طور طبيعي در خاک و سنگ‌هاي رسوبي يافت مي‌شود، اين ماده بي‌بو و بي‌طعم، در صنعت به عنوان پرکننده و تقويت‌کننده در توليد مصالح ساختماني، رنگ‌ها و مواد شيميايي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. باريت به دليل چگالي بالا و خواص ضد شعله، در صنايع حفاري و استخراج نفت و گاز نيز کاربرد دارد. همچنين در پزشکي براي تهيه ماده حاجب در تصويربرداري راديولوژي به کار مي‌رود تا تصاويري واضح‌تر از سيستم گوارش را ارائه دهد.